ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Chem ಎಂಬ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸೂತ್ರ ಹೊಂದಿರುವ ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳಾದ K⁺ ಮತ್ತು ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅಯಾನುಗಳ NO₃⁻ ಗಳ ಅಯಾನಿಕ್ ಲವಣವಾಗಿದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಇದು ಕ್ಷಾರೀಯ ಲೋಹದ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ನೈಟರ್ ಎಂಬ ಖನಿಜದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ಇದು ಸಾರಜನಕದ ಮೂಲವಾಗಿದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಅದರ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಹಲವಾರು ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸಂಯುಕ್ತಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಉಪಯೋಗಗಳು ರಸಗೊಬ್ಬರಗಳು, ಮರದ ಸ್ಟಂಪ್ ತೆಗೆಯುವಿಕೆ, ರಾಕೆಟ್ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲಂಟ್ ಮತ್ತು ಪಟಾಕಿ. ಇದು ಗನ್‍ಪೌಡರ್ (ಕಪ್ಪು ಪುಡಿ) ನ ಪ್ರಮುಖ ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದ ಮಾಂಸಗಳಲ್ಲಿ, ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಹಿಮೋಗ್ಲೋಬಿನ್ ಮತ್ತು ಮಯೋಗ್ಲೋಬಿನ್‍ನೊಂದಿಗೆ ವರ್ತಿಸಿ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.

ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಶಾಸ್ತ್ರ

ಪೊಟ್ಯಾಶ್, ಅಥವಾ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್, ಅದರ ಆರಂಭಿಕ ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದನೆಯಿಂದಾಗಿ, ಅನೇಕ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಮೊದಲು ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಸರ್ ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ ಅವರು ಮಡಕೆ ಬೂದಿಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದರು. ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಲವಣಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವ ವಿವಿಧ ವಿಧಾನಗಳು: ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಡಕೆಯಲ್ಲಿ, ಸುಟ್ಟ ಮರ ಅಥವಾ ಮರದ ಎಲೆಗಳ ಬೂದಿಯನ್ನು ಇರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ನೀರನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಬಿಸಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಆವಿಯಾಗಿಸುವ ಮೂಲಕ. ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಹೀಬ್ರೂ ಮತ್ತು ಈಜಿಪ್ಟಿನ ಎನ್-ಟಿ-ಆರ್ ಎಂಬ ವ್ಯಂಜನಗಳು, ಗ್ರೀಕ್‍ನ ನೈಟ್ರಾನ್‍ನಲ್ಲಿ ಸಂಭಾವ್ಯ ಸಂಯೋಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಲ್ಲಿ ನೈಟ್ರಮ್ ಅಥವಾ ನೈಟ್ರಿಯಂ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಹಳೆಯ ಫ್ರೆಂಚರು ನೈಟರ್ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಇಂಗ್ಲಿಷರು ನೈಟ್ರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ೧೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಇದನ್ನು ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದರು. ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ (ಚಿಲಿಯ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್) ಮತ್ತು ನಂತರ ಪೊಟ್ಯಾಶ್‍ನ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಆಗಿ, ಈ ಸಂಯುಕ್ತದ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.

ಅರಬ್ಬರು ಇದನ್ನು ಚೈನೀಸ್ ಹಿಮ (ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Lang-ar) ಮತ್ತು ಬಾರೂದ್ (ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Lang) ಎಂದು ಕರೆದರು, ಇದು ಅನಿಶ್ಚಿತ ಮೂಲದ ಪದವಾಗಿದ್ದು, ನಂತರ ಗನ್‍ಪೌಡರ್ ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಇದನ್ನು ಇರಾನಿಯನ್ನರು ಅಥವಾ ಪರ್ಷಿಯನ್ನರು ಚೈನೀಸ್ ಉಪ್ಪು ಅಥವಾ (ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Lang-fa ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Transl) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Rp

ಐತಿಹಾಸಿಕ ಉತ್ಪಾದನೆ

ಖನಿಜ ಮೂಲಗಳಿಂದ

ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಉಪ್ಪಿನ ತಯಾರಕರು ನುನಿಯಾ ಮತ್ತು ಲಬಾನಾ ಜಾತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಕೌಟಿಲ್ಯನ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ (ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೩೦೦ - ಕ್ರಿ.ಶ. ೩೦೦) ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ, ಇದು ಅದರ ವಿಷಕಾರಿ ಹೊಗೆಯನ್ನು ಯುದ್ಧದ ಆಯುಧವಾಗಿ ಬಳಸುವುದನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ, ಆದಾಗ್ಯೂ ಪ್ರಚೋದನೆಗಾಗಿ ಅದರ ಬಳಕೆಯು ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಸಮಯದವರೆಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ.

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಶುದ್ಧೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ೧೨೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸಿರಿಯಾದ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಎಂಜಿನಿಯರ್ ಹಸನ್ ಅಲ್-ರಮ್ಮಾ ತನ್ನ ಪುಸ್ತಕ ಅಲ್-ಫುರುಸಿಯಾ ವಾ ಅಲ್-ಮಾನಸಿಬ್ ಅಲ್-ಹರ್ಬಿಯಾ (ಮಿಲಿಟರಿ ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿವಂತ ಯುದ್ಧ ಸಾಧನಗಳ ಪುಸ್ತಕ) ದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ, ಅಲ್-ರಮ್ಮಾ ಅವರು ಮೊದಲು ಬರೂದ್ (ಕಚ್ಚಾ ಉಪ್ಪುನೀರಿನ ಖನಿಜ) ಅನ್ನು ಕನಿಷ್ಠ ನೀರಿನೊಂದಿಗೆ ಕುದಿಸಿ ಮತ್ತು ಬಿಸಿ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ಶುದ್ಧೀಕರಿಸುವುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಂತರ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ (ಮರದ ಬೂದಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ) ಅನ್ನು ಈ ದ್ರಾವಣದಿಂದ ಅವುಗಳ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್‍ಗಳ ಪ್ರಿಸಿಪಿಟೇಶನ್ ಮೂಲಕ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಮತ್ತು ಮೆಗ್ನೀಸಿಯಮ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಿದ ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗೂ ನಂತರ ಇದನ್ನು ಒಣಗಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಗನ್‍ಪೌಡರ್ ಮತ್ತು ಸ್ಫೋಟಕ ಸಾಧನಗಳ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಲ್-ರಮ್ಮಾ ಬಳಸಿದ ಪರಿಭಾಷೆಯು, ಅವರು ಬರೆದ ಗನ್‍ಪೌಡರ್ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಕನಿಷ್ಠ ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿಯೇ ಚಿಲಿ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ನೈಟ್ರಟೈಟ್ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು.

ಗುಹೆಗಳಿಂದ

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಪ್ರಮುಖ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಮೂಲಗಳೆಂದರೆ ಗುಹೆಯ ಗೋಡೆಗಳಿಂದ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣಗೊಳ್ಳುವ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಮತ್ತು ಗುಹೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಾವಲಿ ಗುವಾನೊ ಸಂಗ್ರಹಗಳು. ಗುವಾನೊವನ್ನು ಒಂದು ದಿನ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸಿ, ಫಿಲ್ಟರ್ ಮಾಡಿ ನಂತರ ಅದೇ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೊರತೆಗೆಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ, ಲಾವೋಸ್‍ನಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಗ್ ಫೈ ರಾಕೆಟ್‍ಗಳಿಗೆ ಗನ್‍ಪೌಡರ್ ತಯಾರಿಸಲು ಗುವಾನೊ ಮೂಲವಾಗಿತ್ತು.

ನೈಟ್ರರಿಗಳು

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ನೈಟ್ರರಿ ಅಥವಾ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ ವರ್ಕ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ನೈಟ್ರರಿಗಳ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಮಲವನ್ನು (ಮಾನವ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಣಿ) ಹೂಳುವುದು, ಅವುಗಳಿಗೆ ನೀರು ಹಾಕುವುದು ಮತ್ತು ಉಪ್ಪುನೀರು ಹೊರಸೂಸುವ ಮೂಲಕ ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವವರೆಗೆ ಕಾಯುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ನಂತರ ನಿರ್ವಾಹಕರು ಫಲಿತಾಂಶದ ಪುಡಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಬಾಯ್ಲರ್ ಸ್ಥಾವರದಲ್ಲಿ ಇಬುಲಿಷನ್ ಮೂಲಕ ಸಾಂದ್ರೀಕರಿಸಲು ಸಾಗಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಮಾಂಟೆಪೆಲ್ಲುಸನಸ್ ಜೊತೆಗೆ, ಹದಿಮೂರನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ (ಮತ್ತು ಅದರಾಚೆಗೆ) ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಯುರೋಪಿನಾದ್ಯಂತ (ಮೈಕೆಲ್ ಸ್ಕಾಟ್‍ನ ೩ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳಲ್ಲಿನ ಡಿ ಅಲ್ಚಿಮಿಯಾ ಪ್ರಕಾರ, ೧೧೮೦–೧೨೩೬) ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ನ ಏಕೈಕ ಸರಬರಾಜು ಸ್ಪೇನ್‍ನ ಅರಗಾನ್‍ನಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದ ಹತ್ತಿರದ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪರ್ವತದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Rp

೧೫೬೧ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಪೇನ್‍ನ ಎರಡನೇ ಫಿಲಿಪ್‍ನೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಐರ್ಲೆಂಡ್‍ನ ರಾಣಿ ಒಂದನೇ ಎಲಿಜಬೆತ್ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ ಅನ್ನು ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಅಸಮರ್ಥಳಾದಳು (ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಇದರ ಉತ್ಪಾದನೆ ಇರಲಿಲ್ಲ). ಹಾಗಾಗಿ ಜರ್ಮನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಗೆರಾರ್ಡ್ ಹೊನ್ರಿಕ್‍ಗೆ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ ತಯಾರಿಸುವ ಸೂಚನೆಗಳು ಎಂಬ ಕೈಪಿಡಿಗಾಗಿ ೩೦೦ ಪೌಂಡ್ ಚಿನ್ನವನ್ನು ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಯಿತು.

ನೈಟರ್‌ ಬೆಡ್‍

ನೈಟರ್‌ ಬೆಡ್‍ ಮಲದಿಂದ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಬಳಸುವ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಇದು ನೈಟ್ರರಿಯ ಲೀಚಿಂಗ್ ಆಧಾರಿತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಮಲವನ್ನು ಮಣ್ಣಿನೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಮಣ್ಣಿನ ಸೂಕ್ಷ್ಮಜೀವಿಗಳು ನೈಟ್ರೀಕರಣದ ಮೂಲಕ ಅಮೈನೊ-ನೈಟ್ರೋಜನ್ ಅನ್ನು ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಕಾಯುತ್ತಾರೆ. ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗಳನ್ನು ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ನೀರಿನೊಂದಿಗೆ ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಮರದ ಬೂದಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಆಗಿ ಶುದ್ಧೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ೧೫ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಚಿಲಿಯ ಖನಿಜ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವವರೆಗೂ ಇದನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

ಅಮೇರಿಕನ್ ಅಂತರ್ಯುದ್ಧದ ಕಾನ್ಫೆಡರೇಟ್ ಭಾಗವು ಉಪ್ಪಿನ ಗಮನಾರ್ಹ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ನೈಟರ್‌ ಬೆಡ್‍ಗಳು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ನೈಟರ್‌ಗಳಿಗೆ ಮಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ನೈಟರ್‌ ಮತ್ತು ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಬ್ಯೂರೋವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ನವೆಂಬರ್ ೧೩, ೧೮೬೨ ರಂದು, ಸರ್ಕಾರವು ಚಾರ್ಲ್ಸ್ಟನ್ ಡೈಲಿ ಕೊರಿಯರ್‌ನಲ್ಲಿ ೨೦ ಅಥವಾ ೩೦ ಸಮರ್ಥ ದೇಹವುಳ್ಳ ನೀಗ್ರೋ ಪುರುಷರಿಗೆ ಎಸ್.ಸಿ.ಯ ಆಶ್ಲೆ ಫೆರ್ರಿಯಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ನೈಟರ್‌ ಬೆಡ್‍ಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಜಾಹೀರಾತು ನೀಡಿತು. ನೈಟರ್‌ ಬೆಡ್‍ಗಳು ದೊಡ್ಡ ಆಯತಾಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದು ಕೊಳೆತ ಗೊಬ್ಬರ ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ವಾರಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಮೂತ್ರ, ಸಗಣಿ ನೀರು ಮತ್ತು ಚರಂಡಿಗಳ ನೀರಿನಿಂದ ತೇವಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ತಿರುಗುತ್ತಿದ್ದವು. ನ್ಯಾಷನಲ್ ಆರ್ಕೈವ್ಸ್ ವೇತನದಾರರ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು, ಇದು ವರ್ಜೀನಿಯಾ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ೨೯,೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ಅಂತಹ ದುಡಿಮೆಗೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿತು. ದಕ್ಷಿಣದ ಜನರು ಗನ್‍ಪೌಡರ್‌ಗಾಗಿ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ಗಾಗಿ ಎಷ್ಟು ಹತಾಶರಾಗಿದ್ದರೆಂದರೆ, ಅಲಬಾಮಾದ ಅಧಿಕಾರಿಯೊಬ್ಬರು ಚೇಂಬರ್ ಮಡಕೆಗಳಲ್ಲಿನ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕಾಗಿ ಉಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಪತ್ರಿಕೆಯ ಜಾಹೀರಾತನ್ನು ಹಾಕಿದರು ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಕೆರೊಲಿನಾದಲ್ಲಿ, ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೮೬೪ ರಲ್ಲಿ, ಕಾನ್ಫೆಡರೇಟ್ ಸರ್ಕಾರವು ೩೧ ಗುಲಾಮ ಜನರನ್ನು ಚಾರ್ಲ್ಸ್ಟನ್ ಹೊರಗಿನ ಆಶ್ಲೆ ಫೆರ್ರಿ ನೈಟರ್‌ ವರ್ಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಒತ್ತಾಯಿಸಿತು.

ಬಹುಶಃ ನೈಟರ್-ಬೆಡ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಅತ್ಯಂತ ಸಮಗ್ರ ಚರ್ಚೆಯು ೧೮೬೨ ರ ಲೆಕಾಂಟೆ ಅವರ ಪಠ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾದ ಅಂತರ್ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು, ಒಕ್ಕೂಟ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಸ್ಪಷ್ಟ ಉದ್ದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಅವರು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ಗ್ರಾಮೀಣ ಕೃಷಿ ಸಮುದಾಯಗಳ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಕರೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ, ವಿವರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಸೂಚನೆಗಳು ಸರಳ ಮತ್ತು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿವೆ. ಅವರು ಫ್ರೆಂಚ್ ವಿಧಾನವನ್ನು ಜೊತೆಗೆ ಹಲವಾರು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಿಸ್ ವಿಧಾನವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹುಲ್ಲು ಮತ್ತು ಮೂತ್ರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುವ ವಿಧಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಈ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ವಿಧಾನವಿಲ್ಲ.

ಫ್ರೆಂಚ್ ವಿಧಾನ

ಟರ್ಗೊಟ್ ಮತ್ತು ಲವಾಸಿಯರ್ ಫ್ರೆಂಚ್ ಕ್ರಾಂತಿಗೆ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಮೊದಲು ರೆಗಿ ಡೆಸ್ ಪೌಡ್ರೆಸ್ ಮತ್ತು ಸಾಲ್ಪೆಟ್ರೆಸ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೪ ಅಡಿ (೧.೨ ಮೀ) ಎತ್ತರ, ೬ ಅಡಿ (೧.೮ ಮೀ) ಅಗಲ ಮತ್ತು ೧೫ ಅಡಿ (೪.೬ ಮೀ) ಉದ್ದದ ಮಿಶ್ರಗೊಬ್ಬರದ ರಾಶಿಗೆ ಪೊರೊಸಿಟಿ ನೀಡಲು ಗೊಬ್ಬರ ಅಥವಾ ಮರದ ಬೂದಿ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲಿನಂತಹ ಸಾವಯವ ವಸ್ತುಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸುವ ಮೂಲಕ ನೈಟರ್‌-ಬೆಡ್‍ಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ರಾಶಿಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಳೆ ಬೀಳದ ಹಾಗೆ ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಮೂತ್ರದಿಂದ ತೇವವಾಗಿರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ವಿಭಜನೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸಲು ಆಗಾಗ್ಗೆ ತಿರುಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಸುಮಾರು ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ, ಕರಗುವ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ನೀರಿನೊಂದಿಗೆ ಲೀಚ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದನ್ನು ಪೊಟ್ಯಾಷ್ ಮೂಲಕ ಫಿಲ್ಟರ್ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಸ್ವಿಸ್ ವಿಧಾನ

ಜೋಸೆಫ್ ಲೆಕಾಂಟೆ ಒಂದು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಕೇವಲ ಮೂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿ ಮತ್ತು ಸಗಣಿಯನ್ನು ಬಳಸದೆ ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ, ಅದನ್ನು ಸ್ವಿಸ್ ವಿಧಾನ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮೂತ್ರವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ, ಕೊಟ್ಟಿಗೆಯ ಕೆಳಗಿರುವ ಮರಳು ಗುಂಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮರಳನ್ನು ಅಗೆದು ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗಳಿಗಾಗಿ ಲೀಚ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದಂತೆ ಪೊಟ್ಯಾಷ್ ಬಳಸಿ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಿಂದ

೧೯೦೩ ರಿಂದ ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಯುಗದವರೆಗೆ, ಕಪ್ಪು ಪುಡಿ ಮತ್ತು ರಸಗೊಬ್ಬರಕ್ಕಾಗಿ ಪೊಟ್ಯಾಶೀಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಿರ್ಕೆಲ್ಯಾಂಡ್-ಐಡೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಉತ್ಪಾದಿಸಿದ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಿಂದ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಗಾಳಿಯಿಂದ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಉತ್ಕರ್ಷಿಸಲು ವಿದ್ಯುತ್ ಆರ್ಕ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಿತು. ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೊಸದಾಗಿ ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣಗೊಂಡ ಹೇಬರ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ೧೯೧೫ ರ ನಂತರದ ಓಸ್ಟ್ವಾಲ್ಡ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಚಿಲಿಯಿಂದ ಖನಿಜ ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗಳ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ಜರ್ಮನಿಗೆ ಯುದ್ಧಕ್ಕಾಗಿ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು.

ಆಧುನಿಕ ಉತ್ಪಾದನೆ

ಅಮೋನಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ತಯಾರಿಸಬಹುದು.

$\mathrm{N}\mathrm{H}{\phantom{A}}_4\mathrm{N}\mathrm{O}{\phantom{A}}_3+\mathrm{K}\mathrm{O}\mathrm{H}⟶\mathrm{N}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3+\mathrm{K}\mathrm{N}\mathrm{O}{\phantom{A}}_3+\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}$

ಅಮೋನಿಯಾದ ಉಪ-ಉತ್ಪನ್ನವಿಲ್ಲದೆ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಒಂದು ಪರ್ಯಾಯ ಮಾರ್ಗವೆಂದರೆ ತ್ವರಿತ ಐಸ್ ಪ್ಯಾಕ್‍ಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಅಮೋನಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಮ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ಅನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವುದು. ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ-ಮುಕ್ತ ಉಪ್ಪಿನ ಬದಲಿಯಾಗಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಪಡೆಯಬಹುದು.

$\mathrm{N}\mathrm{H}{\phantom{A}}_4\mathrm{N}\mathrm{O}{\phantom{A}}_3+\mathrm{K}\mathrm{C}\mathrm{l}⟶\mathrm{N}\mathrm{H}{\phantom{A}}_4\mathrm{C}\mathrm{l}+\mathrm{K}\mathrm{N}\mathrm{O}{\phantom{A}}_3$

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್‍ನೊಂದಿಗೆ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕವೂ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬಹುದು. ಈ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೋತ್ಪನ್ನ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ.

$\mathrm{K}\mathrm{O}\mathrm{H}+\mathrm{H}\mathrm{N}\mathrm{O}{\phantom{A}}_3⟶\mathrm{K}\mathrm{N}\mathrm{O}{\phantom{A}}_3+\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}$

ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್ ನಡುವಿನ ದ್ವಿ ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

$\mathrm{N}\mathrm{a}\mathrm{N}\mathrm{O}{\phantom{A}}_3+\mathrm{K}\mathrm{C}\mathrm{l}⟶\mathrm{N}\mathrm{a}\mathrm{C}\mathrm{l}+\mathrm{K}\mathrm{N}\mathrm{O}{\phantom{A}}_3$

ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಕೋಣೆಯ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥೋಹೋಂಬಿಕ್ ಸ್ಫಟಿಕ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದು ೧೨೯°C (೨೬೪°F) ನಲ್ಲಿ ತ್ರಿಕೋನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ರೂಪಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ೨೦೦°C (೩೯೨°F) ನಿಂದ ತಂಪಾಗಿಸಿದಾಗ, ಮತ್ತೊಂದು ತ್ರಿಕೋನ ಹಂತವು ೧೨೪°C (೨೫೫°F) ಮತ್ತು ೧೦೦°C (೨೧೨°F) ನಡುವೆ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.

ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್‍ನ ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಥಿರ ರೂಪವಾದ ಕ್ಯಾಲ್ಸೈಟ್‍ನೊಂದಿಗೆ ಐಸೊಮಾರ್ಫಸ್ ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಕೋಣೆ-ತಾಪಮಾನದ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್‍ನ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಿಮೆ ಸ್ಥಿರವಾದ ಪಾಲಿಮಾರ್ಫ್ ಅರಾಗೋನೈಟ್‍ನೊಂದಿಗೆ ಐಸೊಮಾರ್ಫಸ್ ಆಗಿದೆ. ನೈಟ್ರೇಟ್ (NO₃^-) ಮತ್ತು ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್ (CO₃^2-) ಅಯಾನುಗಳ ನಡುವಿನ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿನ ಹೋಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಅಯಾನು (K⁺) ಸೋಡಿಯಂ (Na⁺) ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ (Ca²⁺) ಅಯಾನುಗಳಿಗಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಅಂಶವು ಈ ವ್ಯತ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಕೋಣೆ-ತಾಪಮಾನ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಅಯಾನು ೬ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅಯಾನುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ಪ್ರತಿ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅಯಾನು ೬ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ.

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಸ್ಫಟಿಕ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯ ರೇಖಾಗಣಿತ

ಯೂನಿಟ್ ಸೆಲ್	ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಸಮನ್ವಯ	ನೈಟ್ರೇಟ್ ಸಮನ್ವಯ

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಮವಾಗಿ ಕರಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅದರ ಕರಗುವಿಕೆಯು ತಾಪಮಾನದೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಜಲೀಯ ದ್ರಾವಣವು ಬಹುತೇಕ ತಟಸ್ಥವಾಗಿದೆ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಪುಡಿಯ ೧೦% ದ್ರಾವಣಕ್ಕಾಗಿ ಪಿ ಹೆಚ್ ೬.೨ ಅನ್ನು ೧೪°C (೫೭°F) ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ತುಂಬಾ ಆರ್ದ್ರೀಕರಣವಲ್ಲ, ೫೦ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ೮೦% ಸಾಪೇಕ್ಷ ಆರ್ದ್ರತೆಯಲ್ಲಿ ೦.೦೩% ನೀರನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್‍ನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ವಿಷಕಾರಿಯಲ್ಲ; ಇದು ಅಪಕರ್ಷಣಕಾರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಫೋಟಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಬಹುದು, ಆದರೆ ಅದು ತನ್ನದೇ ಆದ ಸ್ಫೋಟಕವಲ್ಲ.

ಉಷ್ಣ ವಿಭಜನೆ

೫೫೦–೭೯೦ °C (೧,೦೨೨–೧,೪೫೪ °F) ನಡುವೆ, ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೈಟ್‍ನೊಂದಿಗೆ ತಾಪಮಾನ ಅವಲಂಬಿತ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ:

$2\mathrm{K}\mathrm{N}\mathrm{O}{\phantom{A}}_3\stackrel{-\rightharpoonup }{\leftharpoondown -}2\mathrm{K}\mathrm{N}\mathrm{O}{\phantom{A}}_2+\mathrm{O}{\phantom{A}}_2$

ಉಪಯೋಗಗಳು

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಉಪಯೋಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಮೂಲವಾಗಿ.

ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲ ಉತ್ಪಾದನೆ

ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ, ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್‌ನಂತಹ ನೈಟ್ರೇಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದು ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿದೆ: ಓಸ್ಟ್ವಾಲ್ಡ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಿಂದ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಉತ್ಕರ್ಷಕ

ಚಿತ್ರ:10. Оксидација на јагленче во стопен калиум нитрат.webm ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‌ನ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಬಳಕೆ ಬಹುಶಃ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಪೌಡರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ಕರ್ಷಕದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದ ಹಿಡಿದು ೧೮೮೦ ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಪೌಡರ್ ವಿಶ್ವದ ಎಲ್ಲಾ ಬಂದೂಕುಗಳಿಗೆ ಸ್ಫೋಟಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. ಆ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಸಣ್ಣ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಫಿರಂಗಿಗಳು ಹೊಗೆರಹಿತ ಪುಡಿಯಾದ ಕಾರ್ಡೈಟ್ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅವಲಂಬಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಪೌಡರ್ ಇಂದು ಕಪ್ಪು ಪುಡಿ ರಾಕೆಟ್ ಮೋಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ, ಆದರೆ ರಾಕೆಟ್ ಕ್ಯಾಂಡಿ (ಜನಪ್ರಿಯ ಹವ್ಯಾಸಿ ರಾಕೆಟ್ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲಂಟ್) ನಲ್ಲಿನ ಸಕ್ಕರೆಗಳಂತಹ ಇತರ ಇಂಧನಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಹೊಗೆ ಬಾಂಬ್‍ಗಳಂತಹ ಪಟಾಕಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ತಂಬಾಕಿನ ಸುಡುವಿಕೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಇದನ್ನು ಸಿಗರೇಟುಗಳಿಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ ರಿವಾಲ್ವರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಕಾಗದದ ಕಾರ್ಟ್ರಿಡ್ಜ್‌ಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ದಹನವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇದನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೈಟರ್ ಬ್ಲೂಯಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಬಳಸಲು ಇದನ್ನು ಹಲವಾರು ನೂರು ಡಿಗ್ರಿಗಳಿಗೆ ಬಿಸಿ ಮಾಡಬಹುದು, ಇದು ಇತರ ರೀತಿಯ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಣಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಬಾಳಿಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಸ್ಕ್ರೂಗಳು, ಪಿನ್‍ಗಳು ಮತ್ತು ಬಂದೂಕುಗಳ ಇತರ ಸಣ್ಣ ಭಾಗಗಳಂತಹ ಉಕ್ಕಿನ ಭಾಗಗಳ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮತ್ತು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸುಂದರವಾದ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ.

ಮಾಂಸ ಸಂಸ್ಕರಣೆ

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಅಥವಾ ಮಧ್ಯಯುಗದಿಂದಲೂ ಉಪ್ಪು ಹಾಕಿದ ಮಾಂಸದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದೆ. ನೈಟ್ರೇಟ್ ಬಳಕೆಯ ವ್ಯಾಪಕ ಅಳವಡಿಕೆಯು ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನದು ಮತ್ತು ಇದು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಾಂಸ ಸಂಸ್ಕರಣೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಪ್ರೇಗ್ ಪುಡಿ ಅಥವಾ ಗುಲಾಬಿ ಕ್ಯೂರಿಂಗ್ ಉಪ್ಪಿನಂತಹ ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೈಟ್ ತಯಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ನಿಧಾನ ಮತ್ತು ಅಸಮಂಜಸ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹಾಗಿದ್ದರೂ, ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ಸಲಾಮಿ, ಡ್ರೈ-ಕ್ಯೂರ್ಡ್ ಹ್ಯಾಮ್, ಚಾರ್ಕುಟೆರಿ ಮತ್ತು (ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ) ಕಾರ್ನ್ಡ್ ಗೋಮಾಂಸವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸುವ ಉಪ್ಪುನೀರಿನಲ್ಲಿ (ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸೋಡಿಯಂ ನೈಟ್ರೈಟ್‍ನೊಂದಿಗೆ) ಕೆಲವು ಆಹಾರ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯುರೋಪಿಯನ್ ಒಕ್ಕೂಟದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಆಹಾರ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿ ಬಳಸಿದಾಗ, ಸಂಯುಕ್ತವನ್ನು ಇ೨೫೨ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‍ನಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿ ಬಳಸಲು ಅನುಮೋದಿಸಲಾಗಿದೆ (ಅಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಅದರ ಐಎನ್ಎಸ್ ಸಂಖ್ಯೆ ೨೫೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ).

ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅಪಾಯ ಸಂಭವನೀಯತೆ

ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೫ ರಿಂದ, ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಸಂಸ್ಕರಿಸಿದ ಮಾಂಸವನ್ನು ಗುಂಪು ೧ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್‌ಕಾರಕ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ (ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಮಾನವರಿಗೆ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಕಾರಕ).

ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಂಚ್ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಅಪೀಲ್ಸ್ ಆಫ್ ಲಿಮೋಗೆಸ್, ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಇ ೨೪೯ ರಿಂದ ಇ ೨೫೨ ರವರೆಗೆ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅಪಾಯ ಎಂದು ವಿವರಿಸುವಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ವೀಕ್ಷಣೆ ಎನ್‍ಜಿಒ ಯುಕಾ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ದೃಢಪಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಫ್ರೆಂಚ್ ಚಾರ್ಕುಟರಿ ಉದ್ಯಮವು ಮಾಡಿದ ಮನವಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು.

ಆಹಾರ ತಯಾರಿಕೆ

ಪಶ್ಚಿಮ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಪಾಕಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ, ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ (ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್) ಅನ್ನು ಬೆಂಡೆಕಾಯಿ ಸೂಪ್‍ ಮತ್ತು ಇಸಿ ಇವು ಮುಂತಾದ ಸೂಪ್‍ಗಳು ಮತ್ತು ಪಲ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ದಪ್ಪಗೊಳಿಸುವ ಏಜೆಂಟ್ ಆಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬೀನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕಠಿಣ ಮಾಂಸವನ್ನು ಬೇಯಿಸುವಾಗ ಆಹಾರವನ್ನು ಮೃದುಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಅಡುಗೆ ಸಮಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಸಹ ಇದನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಶೇಷ ಗಂಜಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಒಂದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕುನುನ್ ಕನ್ವಾ ಇದನ್ನು ಹೌಸಾ ಭಾಷೆಯಿಂದ ಅಕ್ಷರಶಃ ಸಾಲ್ಟ್‌ಪೀಟರ್ ಗಂಜಿ ಎಂದು ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಶೆಟ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ದ್ವೀಪಗಳಲ್ಲಿ (ಯುಕೆ) ಇದನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ಭಕ್ಷ್ಯವಾದ ರೀಸ್ಟಿಟ್ ಮಟನ್ ತಯಾರಿಸಲು ಮಟನ್ ಕ್ಯೂರಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಗೊಬ್ಬರ

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅನ್ನು ಸಾರಜನಕ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್‍ನ ಮೂಲವಾಗಿ ರಸಗೊಬ್ಬರಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವತಃ ಬಳಸಿದಾಗ, ಇದು ೧೩-೦-೪೪ ಎನ್‍ಪಿಕೆ ರೇಟಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

ಔಷಧಶಾಸ್ತ್ರ

• ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ಕೆಲವು ಟೂತ್‍ಪೇಸ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಲು ಟೂತ್‍ಪೇಸ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್‍ನ ಬಳಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.
• ಅಸ್ತಮಾ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಸ್ತಮಾ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಕೆಲವು ಟೂತ್‍ಪೇಸ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಸಿಸ್ಟೈಟಿಸ್, ಪೈಲಿಟಿಸ್ ಮತ್ತು ಮೂತ್ರನಾಳದ ಉರಿಯೂತದ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಮೂತ್ರಪಿಂಡದ ಮಾತ್ರೆಗಳಲ್ಲಿ ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್‍ನಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಅಧಿಕ ರಕ್ತದೊತ್ತಡದ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಒಮ್ಮೆ ಹೈಪೋಟೆನ್ಷನ್ ಆಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

ಇತರ ಉಪಯೋಗಗಳು

• ಸಾಲ್ಟ್‌ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಲೈಟ್ ಆಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಘನೀಕೃತ ಏರೋಸಾಲ್ ಬೆಂಕಿ ನಿಗ್ರಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶ. ಬೆಂಕಿಯ ಜ್ವಾಲೆಯ ಫ್ರೀ ರಾಡಿಕಲ್‍ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸುಟ್ಟಾಗ, ಅದು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಕಾರ್ಬೋನೇಟ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.
• ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಕ್ಲೀನರ್ ಆಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
• ಕೆಲವು ಮರದ ಕೊರಡು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಘಟಕವಾಗಿದೆ. ಇದು ಮರದ ಕೊರಡಿನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಶಿಲೀಂಧ್ರಗಳಿಗೆ ಸಾರಜನಕವನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಮೂಲಕ ಕೊರಡಿನ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಭಜನೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
• ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾವಿನ ಮರಗಳ ಹೂಬಿಡುವಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಲು.
• ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣ ಶೇಖರಣಾ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ. ಜೆಮಾಸೋಲಾರ್ ಥರ್ಮೋಸೋಲಾರ್ ಸ್ಥಾವರದಲ್ಲಿ ಹೆಲಿಯೋಸ್ಟಾಟ್‍ಗಳು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಸೌರ ಶಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸೋಡಿಯಂ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಲವಣಗಳನ್ನು ಕರಗಿದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಅಥವಾ ಲಿಥಿಯಂ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಸೇರ್ಪಡೆಯೊಂದಿಗೆ ಟೆರ್ನರಿ ಲವಣಗಳು ಕರಗಿದ ಲವಣಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಖ ಶೇಖರಣಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ.
• ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಬಲಪಡಿಸಿದ ಗಾಜಿನಲ್ಲಿ ಸೋಡಿಯಂ ಅಯಾನುಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿನಿಮಯಕ್ಕಾಗಿ ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ಅಯಾನುಗಳ ಮೂಲವಾಗಿ.
• ರಾಕೆಟ್ ಕ್ಯಾಂಡಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮಾದರಿ ರಾಕೆಟ್ ಇಂಧನದಲ್ಲಿ ಉತ್ಕರ್ಷಕವಾಗಿ.
• ಮನೆಯಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಹೊಗೆ ಬಾಂಬ್‍ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಘಟಕವಾಗಿ.

ಸುರಕ್ಷತೆ

ಪೊಟ್ಯಾಶಿಯಮ್ ನೈಟ್ರೇಟ್ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಷಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಬಹುದು.

ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ

• ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Cite journal
• David Cressy. Saltpeter: The Mother of Gunpowder (Oxford University Press, 2013) 237 pp online review by Robert Tiegs
• Alan Williams. "The production of saltpeter in the Middle Ages", Ambix, 22 (1975), pp. 125–33. Maney Publishing, ISSN 0002-6980.